Thủng sàn rồi! Sập sàn rồi!
Đó là sự hỗn loạn toàn cầu những ngày này kể từ khi ông Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố chính sách đánh “thuế đối ứng” với hơn 180 quốc gia và vùng lãnh thổ trên toàn bộ mặt địa cầu vì cho rằng thâm hụt thương mại mà Mỹ đang có với các quốc gia khác là một sự thiệt hại cho nước Mỹ hay nước Mỹ đang bị các đối tác thương mại lớn “ăn cướp”. Theo chính quyền ông Trump: Nhu cầu của khách hàng Mỹ đã bị chảy ra khỏi nền kinh tế Mỹ vào nền kinh tế toàn cầu, dẫn tới việc đóng cửa hơn 90.000 nhà máy Mỹ kể từ năm 1997, và sự suy giảm lực lượng lao động sản xuất hơn 6,6 triệu việc làm, hơn một phần ba so với thời điểm đỉnh cao của nền sản xuất Mỹ.
Nước Mỹ có thực sự bị “ăn cướp” hay không?
Rõ ràng là KHÔNG. Nước Mỹ nhập siêu hàng hóa khoảng 1.200 tỷ USD năm 2024 với các đối tác thương mại trong đó có Việt Nam. Lý do đơn giản khiến nước Mỹ phải nhập siêu (hay bị thâm hụt thương mại – trade deficit) là Mỹ không sản xuất rất nhiều hàng hóa mà người Mỹ tiêu dùng hàng ngày, và do đó phải nhập khẩu. Hơn nửa thế kỷ trước, người Mỹ chuyển dần sản xuất ra nước ngoài để tận dụng lợi thế chi phí lao động rẻ ở các nước kém phát triển hơn, tránh ô nhiễm môi trường, và các hiệp định thuế quan và thương mại theo hướng giảm dần về 0% được Mỹ thiết kế một cách có chủ đích cho hệ thống thương mại toàn cầu để việc lưu thông hàng hóa do chính các doanh nghiệp Mỹ thực hiện ở nước ngoài trở về chính quốc được thuận lợi nhất. Cũng một sự thực đó, thì bây giờ được gọi dưới một tên gọi khác là “mugging – ăn cướp” và nước Mỹ của ông Trump là nạn nhân. Rõ ràng là có một sự phi logic ở đây!
Các đòn thuế có thực sự “làm nước Mỹ vĩ đại hơn”?
“MAGA – Make America Great Again” luôn là khẩu hiệu ông Trump đưa ra để biện giải cho tất cả những hoạt động quản trị quốc gia mà ông đã và đang thực hiện trong nhiệm kỳ thứ nhất và nhiệm kỳ này. Nhưng điều đó có thực sự đang xảy ra không? Trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump, các thăm dò dư luận hàng đầu thế giới cho thấy vị thế của Hoa Kỳ trong lòng cư dân thế giới đã xuống thấp nhất mọi thời đại. Nếu vĩ đại là khái niệm đo lường sự đánh giá của người ngoài thì mục tiêu của ông Trump đã thất bại. Sau 4 năm được khôi phục, giờ đây, chỉ trong vòng gần 3 tháng, ông Trump đã nhanh chóng đưa nước Mỹ quay trở lại trạng thái của nhiệm kỳ đầu trong lòng thế giới khi ông đã biến chính phủ Hoa Kỳ trở thành đối tác khó mà tin cậy được trong lòng các đồng minh truyền thống từ châu Âu tới hai bờ của Thái Bình Dương và Đại Tây Dương. Và hãy nhìn vào những lời hứa khi tranh cử của ông ấy như “chấm dứt chiến tranh trong 24h sau nhậm chức” để thấy mức độ tin cậy của con người này.
Ông Trump cũng tuyên bố hùng hồn rằng các chính sách thuế quan của mình sẽ mang sản xuất quay trở lại nước Mỹ. Sự thực là các nhà máy không thể được xây dựng trong vài tuần, nhưng giá cả hàng tiêu dùng thì có thể tăng ngay trong đêm khi thuế nhập khẩu được áp dụng. Người tiêu dùng Mỹ sẽ cảm nhận rất rõ và rất nhanh tác động của các đòn thuế này, còn các nhà sản xuất thì phải lo hoàn tất nhiều thủ tục trước khi có thể khởi công nhà máy. Ai chịu được được lâu hơn sẽ quyết định kết quả cuộc chơi này!
Ông ấy thực sự đang chơi game gì?
“Make Trump The Greatest Man” có lẽ là tên gọi phù hợp nhất cho “game” mà ông Trump đang chơi với cả thế giới. Ông ấy đang muốn chứng minh khả năng làm hỗn loạn cả nước Mỹ và thế giới, thay đổi nền tảng nền kinh tế Mỹ và trật tự thương mại toàn cầu, có thể khiến tất cả các quốc gia phải gọi điện và sẵn sàng đàm phán… Lợi ích của công chúng Mỹ nằm ở đâu trong tất cả những việc này là điều đang tranh cãi, nhưng chắc chắn chúng đều hướng tới một tham vọng mà ông Trump đã không ngần ngại bộc lộ là sẽ suy nghĩ nghiêm túc về làm tổng thống trọn đời. Một minh chứng khác là đồng minh thân cận của ông, hạ nghị sĩ Paulina Luna đã trình dự luật đề nghị tạc tượng Trump lên núi Mount Rushmore vì cho rằng ông cũng “vĩ đại” như các tổng thống Washington, Jefferson, Lincoln, and Theodore Roosevelt. Thậm chí Trump nói rằng chỉ mình chỉ vĩ đại sau tổng thống đầu tiên Washington.
Các nhà kinh tế lao vào phân tích để dự đoán chính sách tiếp theo của ông Trump, nhưng ông ấy là một người không dự đoán được. Các nhà phân tích chính trị cật lực phân tích những hành động tiếp theo của Trump, nhưng ông ý không phải là một chính trị gia để có thể dự đoán. Ông ấy là một ngôi sao luôn nghĩ về hào quang. Ngôi sao phù hợp với sân khấu biểu diễn hơn, nhưng chính trường lại cần những chính trị gia. Các ngôi sao có thể bước vào chính trường, nhưng lúc đó họ cần phải là chính trị gia để có thể trị quốc thành công như nguyên tắc cơ bản về làm đúng bổn phận của mỗi người mà ông tổ triết học Plato đã viết từ gần 2.500 năm trước.
Tham khảo:
Reciprocal Tariff Calculations | United States Trade Representative
The $1.2 Trillion U.S. Goods Trade Deficit and the Countries Fueling It, in Charts – WSJ
Believe Trump When He Says He Won’t Give Up Power – Bloomberg
