Đang đi giữa một buôn của người M’Nông ở Tây Nguyên với đặc trưng nhà sàn dài, người viết bỗng thấy thấy bên bờ hồ những ngồi nhà trệt trên mặt đất, với tường làm từ những tấm gỗ dài dựng thẳng ghép theo chiều dọc vào nhau.
Kiểu nhà này nhìn quen lắm, hình như từng gặp ở vùng Thái Nguyên, Bắc Kạn trên đường đi Hồ Ba Bể năm nào. Còn đang bán tín bán nghi thì qua mấy nhà nữa người viết nhìn thấy mấy bà mế mặc áo cánh màu xanh, quần đen, trên đầu tóc vấn bên trong và đội khăn đen trùm bên ngoài. Thôi đúng rồi! Đúng là một bản của người Tày đây rồi!
Cảm giác ngạc nhiên này sẽ mất dần khi bạn đi tới các vùng khác của Tây Nguyên. Ngoài người Tày, hiện nay hầu hết trong số 54 dân tộc tại Việt Nam đều có cộng đồng cư trú tại 5 tỉnh Tây Nguyên. Theo thống kê trên Wikipedia, ở Đăk Lăk có 47 dân tộc và người nước ngoài (Lào, Thái Lan), Kon Tum có 42 dân tộc , Đăk Nông có 40 dân tộc, Gia Lai có 38 dân tộc và Lâm Đồng có 43 dân tộc.
Để thấy rõ sự đa dạng dân tộc hiếm có tại Tây Nguyên, bạn có thể nhìn vào con số Lạng Sơn có 7 dân tộc, Cao Bằng có khoảng 11 dân tộc, Hà Nội có 4 dân tộc chính. Riêng Thành phố Hồ Chí Minh có đủ toàn bộ 54 dân tộc sinh sống, nhưng họ không hình thành được cộng đồng vẫn mang đậm chất của dân tộc mình như tại Tây Nguyên. Không ngoa khi nói rằng, những người yêu thích dân tộc học, chỉ cần tới Tây Nguyên là có thể tìm hiểu được hầu hết văn hóa, lối sống gần với nguyên bản của các dân tộc Việt Nam.
Bản người Tày này là phần mở rộng của một buôn M’Nông lâu đời, hình thành nên khi người dân di cư tới được bố trí nơi ở. Chính làn sóng di cư mấy mươi năm từ miền Bắc, Trung vào Tây Nguyên và miền Nam, trong khi không có dòng di cư ngược lại, đã mang tới cho Tây Nguyên sự đa dạng hiếm có này. Sự đa dạng làm người viết nhớ lại điều đã làm nên bản sắc của nước Úc, đó cũng chính là sự đa dạng.
